Historia kościoła

Uroczysta konsekracja kościoła pw. Stygmatów św. Franciszka Serafickiego

zainstalowanie 8-głosowych organów mniejszych w kaplicy MB (obecnie nieistniejąca) przez bpa poznańskiego Stanisława Hozjusza. Następuje okres niezwykle bogatej i różnorodnej działalności duszpastersko-kulturalnej franciszkanów w Warszawie.

Sprowadzenie do Warszawy – staraniem o. Michała Halkiewicza – relikwii św. Witalisa (vel Klemensa), męczennika rzymskiego z pocz. IV w.

Wybudowanie od strony ul. Franciszkańskiej nowego skrzydła klasztoru na nowicjat, a także kaplicy św. Witalisa (projekt Antonio Solariego).

Uroczyste przeniesienie relikwii św. Witalisa (vel Klemensa) do nowej wydłużenie bocznych części aż do linii filarów (według projektu architekta Bonawentury Solariego).

Zainstalowanie nowych organów (14-głosowych, o dwóch klawiaturach, z pedałemipozytywem skrytym o trzech głosach, z trzema miechami) przez organmistrza Wawrzyńca Zadorskiego. Owoc starań i zapobiegliwości gwardiana, o. Bonawentury Makowskiego.

Przebudowa chóru świątyni – wydłużenie bocznych części aż do linii filarów (wg. projektu architekta Bonawentury Solariego).

Przebudowa rokokowej fasady kościoła na klasycystyczną (projekt Giuseppe Borettiego).

Usunięcie sprzed frontu kościoła ozdobnego, rokokowego ogrodzenia wraz z istniejącym wewnątrz cmentarzem.

Dekret króla pruskiego, poddający klasztor kasacie i zsyłający zakonników do klasztoru w Warce. Wojny napoleońskie i osłabienie wpływów pruskich w Stolicy sprawiają, że franciszkanom udaje się pozostać, tracą jedynie na pewien czas część klasztoru od strony ul. Franciszkańskiej 2 (tzw. nowicjat), która zostaje przebudowana na więzienie.

Przebudowanie i powiększenie organów kościoła (z inicjatywy ówczesnego gwardiana, o. Jakuba Piaseckiego).

W części klasztoru zwanej nowicjatem (od ul. Franciszkańskiej 2) zostaje założona – staraniem o. prowincjała Jakuba Piaseckiego i za zgodą cara Rosji – jedyna w Królestwie Kongresowym Akademia Duchowna kształcąca kandydatów do kapłaństwa (w 1864 przeniesiona do obszerniejszego klasztoru pokarmelickiego przy Krakowskim Przedmieściu).

Prace renowacyjne świątyni prowadzone dzięki środkom uzyskanym ze skarbca carskiego (odrestaurowanie większości ołtarzy, malowanie wnętrza).

Kasata klasztoru jako kara za wspieranie Powstania Styczniowego. Franciszkanie zostają wyrzuceni z Warszawy i zesłani na wymarcie do klasztoru w Kaliszu. Kościół przejmuje diecezja i przeznacza na świątynię garnizonową dla katolików służących w armii carskiej. Klasztor zostaje sprzedany i zaadoptowany na różne świeckie cele (m. in. ochronkę dla dzieci, sklepy, mieszkania).

Na zaproszenie abpa warszawskiego, ks. Aleksandra Kakowskiego, franciszkanie po 55 latach nieobecności powracają do Stolicy. Udaje się im odzyskać tylko jedno skrzydło klasztoru (zachodnie). Lata międzywojenne to czas intensywnych renowacji i doposażania świątyni (założenie instalacji elektrycznej, ogrzewania, pokrycie kościoła blachą cynkową, zbudowanie nowych organów, konfesjonałów, odnowienie ołtarzy, odmalowanie wnętrza….), a także silnego ożywienia duszpasterstwa i działalności kulturalnej.

Podczas obrony Warszawy niemieckie pociski armatnie dokonują w świątyni licznych uszkodzeń (najbardziej ucierpiał transept z ołtarzem św. Antoniego).

W czasie Powstania Warszawskiego kościół i klasztor stają się miejscem schronienia dla setek uchodźców. Zakonnicy czynnie angażują się w pomocą duchową i materialną cywilom oraz powstańcom. Prowadzą kuchnię polową i punkt opatrunkowy. Udzielają się w wielu miejscach Starówki jako duchowni i sanitariusze. W tym czasie kościół i klasztor są coraz bardziej niszczone przez nieprzyjacielskie pociski.

Zbombardowanie kościoła przez niemiecki samolot (w podziemiach ginie 40 osób.). W dawnej części klasztoru od ul. Franciszkańskiej 2 (tzw. nowicjat.), w której mieścił się przytułek dla ok. 300 starców wypędzonych z Wielkopolski, w ostrzale i bombardowaniach ginie ok. 80 osób.

Zajęcie klasztoru przez hitlerowców. Franciszkanie wraz z uchodźcami zostają internowani. Zrujnowany kościół i konwent stają się obiektem grabieży oraz aktów wandalizmu. W sąsiednim dawnym „nowicjacie” Niemcy palą żywcem ok. 40 niedołężnych i rannych kobiet, a budynek obracają w ruinę.

o. Cezar Baran i br. Benigny Murlinkiewicz uzyskują od władz okupacyjnych pozwolenie na wejście do zburzonej Warszawy. Ze zrujnowanego kościoła wywożą ukryte wcześniej zabytkowe ornaty i paramenty liturgiczne.

Powrót Franciszkanów do stolicy. Następnego dnia na gruzach przy ołtarzu św. Antoniego zostaje odprawiona pierwsza Msza św. w lewobrzeżnej Warszawie.

W trosce o najbiedniejszych franciszkanie wznoszą przy klasztorze obszerny barak, w którym wspólnie z wolontariuszami i Caritas obejmują codzienną pomocą charytatywną blisko pół tysiąca warszawskich dzieci i młodzieży. Ośrodek zostaje zamknięty przez władze komunistyczne.

Intensywna odbudowa i doposażanie świątyni: położenie nowych stropów i dachu (1945-46), posadzki prezbiterium (1945, 1948), naprawa obu wież (1948), renowacja ołtarzy bocznych (1945-63), organów (1949, 1953), instalacja dzwonów (1961), rekonstrukcja ambony (1964-66), ołtarza głównego (1973-83), odnowienie elewacji (1954; 2003; 2016), założenie izolacji przeciwwilgociowej (2004-15), modyfikacja ogrzewania (2012-14), oświetlenia (2015-16), poszerzenie placu przed kościołem (2017). Niemal równolegle trwała również stopniowa odbudowa klasztoru: najpierw przystosowano do zamieszkania częściowo ocalałe skrzydło zachodnie (1945-46), następnie wzniesiono od podstaw pozostałe dwa skrzydła (1950-54).